Zer da botere judiziala?

Sistema judiziala oso gai zabal eta konplexua da; hori dela eta, ezin da sarrera bakar batean azaldu. Blog honetan ahal eta hobeto argitzen saiatuko naiz, sarrera bakoitzen gai honek dituen ezaugarri eta funtzionameduak aurkezten. Hau esanda, sistema judiziala zer den esaten hasiko naiz. 

Botere judiziala estatuaren oinarrizko 3 funtzioen bat da, eta konkretuki, legeen bitartez gatazkak konpontzeaz eta justizia banatzeaz arduratzen da. Esan daiteke, zuzenbideaz baliatuz gizartearen elkarbizitza arautzen duela, baita legeak debekatzen dituen ekintzak zigortu ere. 

Sistema judiziala tribunal eta epaitegietan betetzen ditu haren funtzioak, estatuaren erakundeak dira eta. Zuzenbidearen barnean botere absolutuaz gozatzen du, baina baditu ere erantzukizun tinkoak, haien artean epaiketak inpartzial eta autonomoak beti izatea. 

Lehen esan dudan bezala, sistema judiziala estatuaren oinarrizko 3 botereen bat da. Beste biak botere legegile eta exekutiboak dira. Ondo ulertzeko, botere legegileak arauak sortzeaz arduratzen da, exekutiboa arau hoiek inposatzean eta botere judiziala haien konplimenduaz ziurtatzean kargu egiten dira, ordea. Montesquieu filosofoak zion botere hauen bereizketak hiritarraren askatasuna ziurtatzen duela, izan ere, zuzenbide estatua banaketa honetatik sortzen da, non botere publikoak legearen mendean sartzen diren. Atal honekin amaizteko, garrantzitsua da botere judiziala burujabea izatea, gainontzeko botereei aplikagarria izateko.

Espainiari erreparatuz

Sistema judizialak modu batean edo bestean funtzionatzen dute estatuaren arabera; espainiaren kasuan, auzitegiak epai eta magistratuz osatuta daude, estatu buruaren izenean justizia aurerra eramaten dutenak. Haien ardurak, kasuak epaitzea eta erabakiak betetzea agintzea dira. Hori aparte, hainbat esparruei aplikagarri da, hain zuzen ere zibil, penal, administratibo eta militarrari, bakoitzak bere arauen arabera epaituta. 

Amaitzeko, 1978ko Espainiako Konstituzioan sistema judizialari lotutako artikulu batzuk daude, haren funtzionamendu zuzena ziurtatzeko. Haien artean: 

• "España se constituye en un Estado social y democrático de Derecho, que propugna como valores superiores de su ordenamiento jurídico la libertad, la justicia, la igualdad y el pluralismo político" (1. artikulua)
• "La Constitución garantiza el principio de legalidad, la jerarquía normativa, la publicidad de las normas, la irretroactividad de las disposiciones sancionadoras no favorables o restrictivas de derechos individuales, la seguridad jurídica, la responsabilidad y la interdicción de la arbitrariedad de los poderes públicos." (9. artikulua)